کشورهای خلیج‌فارس در پی کاهش تنش با ایران
کشورهای خلیج‌فارس در پی کاهش تنش با ایران
استاد دانشگاه جرج‌تاون گفت: تنش اخیر میان تهران و واشنگتن به سطحی رسید که کشورهای منطقه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی نخواستند وارد تنش میان ایران و آمریکا شوند.
«مهران کامروا» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا درباره سفر امیر قطر به تهران گفت: “شیخ تمیم بن حمد آل ثانی به دو دلیل عمده به تهران سفر کرد؛ نخست اینکه قطر کشوری است از تنش میان ایران و آمریکا نگران است.”
به نظر می‌رسد امیر قطر در سفر به تهران تلاش کرد کشور خود را در صورت درگیری احتمالی ایران و آمریکا در آینده، از خطر و درگیری مصون نگه دارد.
وی اظهار داشت: “یکی از بزرگترین پایگاه‌های آمریکا در خارج از ایالات متحده در جنوب غربی شهر دوحه به نام پایگاه العُدِیْد قرار دارد. شایعاتی وجود دارد پهپادی که سردار سلیمانی را ترور کرد، از همین پایگاه به پرواز درآمده بود و این احتمال وجود داشت که آمریکایی‌ها بخواهند از این پایگاه، حملاتی را علیه ایران انجام دهند.”
این کارشناس ارشد مسائل خلیج فارس ادامه داد: “همین مسائل موجب شده بود که قطری‌ها نسبت به انجام اقدام تلافی‌جویانه ایران و انجام حمله به آن احساس خطر کنند به ویژه آنکه سپاه پاسداران پس از حمله موشکی به دو پایگاه آمریکا در عراق به کشورهای حاشیه خلیج فارس هشدار داده بود که هر سرزمینی، مبدا اقدامات خصمانه آمریکا علیه ایران باشد، هدف قرار می‌دهد.”
– امیر قطر خواست خلاء سلطان قابوس را پر کند
کامروا با بیان اینکه قطری‌ها از نخستین کشورهای عربی خلیج فارس بودند که نسبت به افزایش تنش میان ایران و آمریکا احساس خطر کردند، تصریح کرد: “آنها بلافاصله پس از ترور فرمانده سپاه قدس، ابتدا وزیر امور خارجه‌شان را به تهران اعزام کردند و طی روزهای گذشته نیز امیر قطر به تهران آمد تا با انجام رایزنی، بتوانند مانع از افزایش تنش میان تهران و واشنگتن شوند.”
وی با اشاره به درگذشت سلطان قابوس خاطرنشان کرد: “عمانی‌ها در گذشته نقش میانجی را میان ایران و آمریکا بازی می‌کردند اما درگذشت سلطان قابوس موجب شد قطر احساس کند خلایی برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا به وجود آمده و به همین خاطر تلاش کردند با اقدامات دیپلماتیک این خلاء را به نوعی پر کنند.”
– قطر می‌خواهد رابط ایران و آمریکا شود
رییس مرکز مطالعات بین‌المللی و منطقه‌ای دانشگاه جرج تاون افزود: “دوحه می‌خواهد از فرصت میانجیگری به وجود آمده، استفاده کرده و تلاش کند تنش میان ایران و آمریکا کم شود. در واقع، آنها می‌خواهند خود را رابط میان ایران و آمریکا کنند.”
کامروا درخصوص ظرفیت‌های قطر برای ایفای چنین نقشی گفت: “قطری‌ها از توان دیپلماتیک بالایی برای کاهش تنش برخوردار هستند. آنها در ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته توانسته‌اند میانجیگری‌هایی میان گروه‌های مختلف لبنانی و همچنین در سودان انجام دهد.”
وی با بیان اینکه قطر چندین بار پیشنهاد میانجیگری میان ایران و آمریکا را مطرح کرده بود، عنوان کرد: “این تلاش در مقاطعی که مطرح شد، با موفقیت همراه نشد چراکه در آن دوره‌ها، ایران تمایل بیشتری به عمان داشت چراکه روش عمانی‌ها برای کاهش تنش و میانجیگری، دیپلماتیک‌تر و مدبرانه‌تر و همراه با برنامه‌ریزی‌های بیشتر بوده است.”
این تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل درباره رویکرد کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به افزایش تنش میان ایران و آمریکا یادآور شد: “بیش از ۴۰ سال است که کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از تنش موجود میان ایران و آمریکا بیشترین استفاده را می‌کنند. این تنش به هر نحو به سود آنها بوده است؛ هم سرمایه‌گذاری، هم خرید تجهیزات و تسلیحات نظامی و هم نشان دادن خود به عنوان یک کشور مثبت در عرصه بین‌المللی.”
عربستان و امارات نمی خواهند قربانی افزایش تنش شوند
کامروا با اشاره به تمایل کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به تداوم تنش میان تهران و واشنگتن بیان کرد: “کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس ترجیح می‌دهند میان ایران و آمریکا همچنان سطحی از تنش وجود داشته باشد اما آن تنش، در حدی نباشد که موجب بی‌ثباتی آنها شود. به عبارت دیگر، آنها نمی‌خواهند تنش ایران و آمریکا به سطح درگیری برسد و به آنها سرایت کند.”
وی با تاکید بر اینکه هر گونه درگیری نظامی میان ایران و آمریکا به ضرر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس است، گفت: “تنش میان تهران و واشنگتن در هفته گذشته به سطحی رسید که کشورهای منطقه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین که همیشه آمریکا را به افزایش تنش با ایران تشویق می‌کردند، نخواستند قربانی تنش میان ایران و آمریکا شوند.”
– تلاش عربستان و امارات مدیریت تنش ایران و آمریکا است
این استاد دانشگاه اضافه کرد: “وقتی ایران به اقدام آمریکا در ترور سردار سلیمانی پاسخ داد و به این کشورها هشدار داد، این مسئله یک علامت خطر برای آنها بود و همه آنها خواستند این تنش میان ایران و آمریکا به سطح قبلی برسد.”
کامروا با بیان اینکه تلاش عربستان و امارات مدیریت تنش میان ایران و آمریکا است، اظهار داشت: “آنها می‌ترسیدند که بحران به وجود آمده به حدی برسد که به مرزهای آنها هم کشیده شود. در آن شرایط معلوم نبود چه بر سر آنها می‌آید.”
– عقب‌نشینی عربستان بعد از هدف قرار دادن پهپاد آمریکایی
وی در پاسخ به این که چه عاملی باعث تغییر رویکرد عربستان که زمانی می‌خواست آمریکا را به جنگ ایران بکشاند، شده است؟ تصریح کرد: “مهمترین مسئله‌ای که موجب تغییر رویکرد کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نسبت به ایران شد، سرنگون کردن پهپاد آمریکایی توسط ایران و عدم پاسخ آمریکا به این اقدام بود. آنها دیدند که ایران توانایی سرنگون کردن مجهزترین پهپاد آمریکا را دارد و آمریکا هم دید اگر به ایران پاسخ دهد، آنگاه مدیریت بحران از دستش خارج می‌شود.”
کامروا یادآور شد: “مهمترین مسئله‌ای که موجب تغییر رویکرد کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نسبت به ایران شد، سرنگون کردن پهپاد آمریکایی توسط ایران و عدم پاسخ آمریکا به این اقدام بود. آنها دیدند که ایران توانایی سرنگون کردن مجهزترین پهپاد آمریکا را دارد.”
این کارشناس ارشد مسائل خلیج فارس اضافه کرد: “آن حادثه موجب شد کشورهای عربی خلیج فارس واقف به این مسئله شوند که تشویق به تنش و افزایش بحران می‌تواند برای آنها دردسرساز شود.
استاد دانشگاه جرج تاون یادآورشد: حمله‌ای که به تاسیسات نفتی آرامکو شد، این دیدگاه را تشدید کرد چراکه آنها دیدند تجهیزات آمریکایی به کمکشان نیامد و آمریکا هم به داد آنها نرسید. در واقع، نگرانی و عقب‌نشینی کشورهای منطقه از زمانی بود که برای آنها ثابت شد ایران توانایی دفاع از خود و مورد هدف قرار دادن منافع آمریکا را دارد.”
– کشورهای حاشیه خلیج فارس به دنبال کاهش تنش با ایران هستند
کامروا در پاسخ به این سوال که آیا تشدید تنش ایران و آمریکا و تلاش کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نمی‌تواند فرصت خوبی برای تنش‌زدایی میان آنها و ایران شود، ابراز داشت: “فرصت خوبی برای تنش‌زدایی ایجاد شده است. بعد از آن حوادث اماراتی‌ها یک هیات امنیتی به تهران اعزام کردند و دیگر از ریاض نه تنها صحبت‌های تهدیدآمیز علیه ایران بیان نمی‌شود بلکه علائم و صحبت‌های مثبتی هم مطرح می‌شود.”
وی ادامه داد: “سعودی‌ها مانورهای دیپلماتیکی را در پشت پرده انجام می‌دهند که این مسئله می‌تواند موجب کاهش تنش میان تهران و ریاض شود. ایران طی سال‌های اخیر به دنبال تنش‌زدایی است اما کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نسبت به این مسئله روی خوش نشان نمی‌دادند اما امروز داستان متفاوت از دیروز است.”
رییس مرکز مطالعات بین‌المللی و منطقه‌ای دانشگاه جرج تاون آمریکا (شعبه قطر) با بیان اینکه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس هم‌اکنون به دنبال کاهش تنش با ایران هستند، عنوان کرد: “دلیل این مسئله آن است که آنها به دنبال بقای خود هستند. در واقع کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای ادامه بقای خود به دنبال تنش‌زدایی هستند چراکه سطح تنش را در سطحی می‌بینند بقا و امنیت آنها در خطر است.”